Γράφει η Ηρώ Ζερβάκη *

       

Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ξεδιπλώνει μια συνολική μεταρρύθμιση που στοχεύει στο επιτελικό κράτος με αποκεντρωμένα όργανα και σε δυο λειτουργικούς βαθμούς αυτοδιοίκησης, δημιουργεί ισχυρές και αποτελεσματικές διοικητικές ενότητες, και εξασφαλίζει τις αρχές της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της αξιοκρατίας.

Με τον «Καλλικράτη» η διοίκηση και η αυτοδιοίκηση προσανατολίζονται στην εξυπηρέτηση του πολίτη, επιτυγχάνεται εξοικονόμηση πόρων των φορολογούμενων πολιτών με τον περιορισμό των ΟΤΑ, ενδυναμώνεται η αναπτυξιακή προοπτική των ΟΤΑ, και διαμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο για άσκηση εξουσίας με διεύρυνση της συμμετοχής του πολίτη και εμβάθυνση της δημοκρατίας.

Στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης, κρίνω σκόπιμο να καταθέσω ορισμένες επισημάνσεις και προτάσεις:

• πρέπει να προβλεφθεί το ικανό και αναγκαίο μέγεθος στους νέους ΟΤΑ, ώστε να εξασφαλίζεται, ταυτόχρονα με την εγγύτητα στον πολίτη, η επάρκεια στην παροχή υπηρεσιών και η αποτελεσματικότητα.
• Μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου πρέπει να έχει θεσμοθετηθεί η μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Κράτος, η κοστολόγησή τους, η εξασφάλιση πόρων και προσωπικού. Στη διαδικασία αυτή, πρέπει να προβλεφθούν καταργήσεις φορέων (π.χ. Οργανισμός Αθήνας), ενοποίηση αντικειμένων (π.χ. όλων των φορέων που εξυπηρετούν συγκοινωνίες στην Αττική) και η αναδιάταξή τους σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
• Να γίνει ριζική αλλαγή του διοικητικού συστήματος των νέων δήμων, ούτως ώστε το πολιτικό προσωπικό να ασκήσει επιτελικό και προγραμματικό ρόλο στη λειτουργία τους, αλλιώς δεν θα διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης και προσέλκυση στη διοίκηση των δήμων ενός πολιτικού προσωπικού αναβαθμισμένου σε προσόντα, αλλά και σε πολιτική συγκρότηση, διοικητική ικανότητα και ηθική.
• Προτείνω το διαχωρισμό της εκτελεστικής από τη νομοθετική εξουσία. Για παράδειγμα, ο Δήμος Αθηναίων έχει σήμερα 10 αντιδημάρχους και 18 προέδρους Νομικών Προσώπων, ώστε το σύνολο των συμβούλων της πλειοψηφίας, δηλαδή τα 2/3 του δημοτικού συμβουλίου, ασκούν ταυτόχρονα νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Έτσι, υπάρχει διαρκής και αέναη σχέση της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας, ενώ συχνά οι αιρετοί νομοθετούν όχι στη βάση του πολιτικού προγράμματος ή της ατομικής συνείδησης, αλλά μέσα σε ένα πλέγμα αλληλεξαρτήσεων. Και αυτό είναι η αρχή μιας διαρκούς πολιτικής διαπλοκής και απαξίωσης των αυτοδιοικητικών θεσμών, η οποία, ακριβώς επειδή είναι κοντά στον πολίτη είναι απόλυτα ορατή. Ως αποτέλεσμα, διαμορφώνεται στον πολίτη η αντίληψη ότι «αυτοί τα βρίσκουν μεταξύ τους», κάτι που αντανακλά κατ΄επέκταση σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.
• Παρότι βασική μας αρχή είναι ότι το «50%+1» εξασφαλίζει τη δημοκρατική νομιμοποίηση της διοίκησης, απόψεις που έχουν καταγραφεί, όπως το να ισχύσει η εκλογή διοίκησης με 42%, εφόσον προστιθέμενη στο ποσοστό του πλειοψηφούντος συνδυασμού, η διαφορά από τον δεύτερο συνδυασμό υπερβαίνει το 50%+1, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να συζητηθεί σοβαρά.
• Ο στόχος της δημιουργίας νέων ενιαίων και ισχυρών αναπτυξιακών μονάδων είναι απαραίτητο να μη μετατραπεί σε «ομοσπονδία» των υπαρχόντων οργανισμών. Για το λόγο αυτό το εκλογικό σώμα ανάδειξης δημοτικών συμβούλων πρέπει να είναι ενιαίο και  η εκλογή συμβούλων να γίνεται από το εκλογικό σώμα του νέου ΟΤΑ κι όχι από τμήμα του. Επιπλέον, δεν μπορεί δημοτικοί σύμβουλοι που έχουν εκλεγεί από έναν συνενούμενο δήμο να νομοθετούν (ή ως αντιδήμαρχοι να ασκούν εκτελεστική εξουσία) για τον άλλο συνενούμενο δήμο, δηλαδή για περιοχή από την οποία δεν έχουν λάβει την έγκριση της εκλογικής βάσης.
• Πρέπει να γίνει κοστολόγηση όλων των υπηρεσιών που προσφέρουν οι δήμοι (αυτών που ήδη έχουν και όσων αρμοδιοτήτων μεταφερθούν), λαμβάνοντας υπόψιν ότι η διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων δεν μπορεί να ακολουθήσει τις τεχνικές και τις αρχές της διαχείρισης των ιδιωτικών υποθέσεων. Ο ιδιωτικός τομέας λειτουργεί με βάση την αρχή της μεγιστοποίησης του κέρδους, ενώ ο δημόσιος τομέας λειτουργεί με βάση την αρχή της μεγιστοποίησης του δημόσιου οφέλους.
• Η καθιέρωση του θεσμού του «συνηγόρου του δημότη», δεν μας βρίσκει σύμφωνους γιατί, αφενός μεν ο «συνήγορος» πρέπει να έχει μια ευρύτητα γνώσεων, αφετέρου δε η «αποκέντρωση» αυτή δεν διασφαλίζει την ανεξαρτησία του θεσμού.
• θα πρέπει – εφόσον δεν υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος το 2010 – να αξιοποιηθούν τα ευρήματα της Απογραφής που θα πραγματοποιηθεί τον Μάρτιο 2011 και στη συνέχεια να γίνει νέα χάραξη διοικητικών ορίων των δήμων, στην οποία να αξιοποιηθούν τα νέα δεδομένα που έχουν ανατρέψει τη συνοχή δήμων, όπως η δημιουργία νέων «φυσικών ορίων» εξαιτίας των μεγάλων έργων που έχουν γίνει από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πριν το 2004 (π.χ. Αττική οδός). 

*Δημ.Σύμβουλος Περιστερίου,
Μέλος ΔΣ ΤΕΔΚΝΑ,
 Γραμματέας ΝΕ Β3 ΠΑΣΟΚ